"Luister naar het fluisteren
van je lichaam, zodat het
niet hoeft te schreeuwen"
Luisteren naar je lichaam
Ga jij naar de wc als je moet? Drink je als je dorst hebt? Stop je als je moe bent, of ga je liever nog even door? Merk je het in je lichaam als je boos bent, of als je iets spannends moet gaan doen?
Eén van de belangrijkste lessen die ik leerde tijdens mijn ziekteproces was: beter leren luisteren naar mijn lichaam.
In therapie en revalidatie werd me juist vaak het tegenovergestelde geleerd: je voelt je ziek, maar je bent niet ziek. Niet toegeven aan vermoeidheid, niet slapen als je moe bent, gewoon doorgaan. Totdat ik volledig instortte. Ik was gewend mijn lichaam te negeren en moest opnieuw leren voelen wat mijn lichaam aangaf, waar mijn grens lag.
Waar doe ik goed aan?
In die zoektocht stelde ik zorgverleners vaak dezelfde vragen: “Waar doe ik goed aan? Moet ik dit wel of niet doen, meer of minder bewegen? Maar er kwamen vaak alleen maar algemene adviezen: je moet stoppen als je je niet goed voelt. Maar hoe voel ik waar die grens is? En wat als je je al niet goed voelt voordat je überhaupt begonnen bent?
Als je te maken hebt met fysieke of cognitieve uitputting, is het heel belangrijk om te leren hoe je met ‘pacing’ je energie zo goed mogelijk verdeelt. Want je wilt natuurlijk zo veel mogelijk kunnen doen, maar je moet niet steeds je grens overgaan. Het is een lastige balans, want de grens is vaak laag én onvoorspelbaar — de klap komt vaak pas na de inspanning. En sommige dingen kosten fysiek veel energie, maar leveren mentaal iets op, of andersom. Wat kies je dan?
Signalen herkennen
Luisteren naar je lichaam klinkt logisch, maar is niet altijd vanzelfsprekend. Veel mensen zijn opgevoed met ‘niet zeuren maar doorgaan’, of hebben simpelweg geen ruimte om te stoppen, bijvoorbeeld door financiële noodzaak of zorg voor de kinderen. Bovendien is het confronterend om te voelen wat er allemaal níet meer lukt. Velen van ons waren ook nog eens gewend om veel te doen; werken, sporten, sociaal leven. Wat ik al eerder zei: gedwongen rust is het zwaarste trainingsschema dat er bestaat. Pacen, steeds weer verstandig zijn en jezelf afremmen, is gewoon een grote strijd.
Pacing
Toen ik een methode bedacht om mensen hierin te begeleiden, wilde ik dat het heel concreet werd en helemaal afgestemd op de patiënt. Je kunt geen protocollen kunt volgen, iedereen moet een eigen aanpak hebben. Een van de vaste onderdelen van de begeleiding was het bespreken van een stoplicht. Wanneer ga je van groen naar oranje, en wat zijn tekenen dat je echt in het rood zit? Wat zijn groene activieiten en wanneer is rood niet te voorkomen? Als je weet waar je grens ligt, kun je er beter naar handelen. Dan nog kun je in het rood terecht komen, maar wel bewust én met maatregelen om de rode activiteit heen.
Er zijn tal van fysieke en mentale signalen waar je op kunt letten. In onze pacing begeleiding stelden we eerst een open vraag: welke signalen krijg jij als je te ver gaat? Wat zijn signalen dat je echt al ver in het rood zit? Voor veel mensen is het nog best moeilijk om die concrete signalen te noemen. Daarom hebben we een lijst gemaakt, gebaseerd op literatuur en ervaringen van patienten met fysieke en/of cognitieve uitputting. Het zijn signalen die we kennen bij uitputting, bij overbelasting, bij fysieke of emotionele stress.
Ga ook eens na of je deze signalen herkent en wat voor jou helpende signalen zijn om je grens af te bakenen. Probeer zo je eigen stoplicht te maken. Soms is het al helpend om te lezen: "hé, dit is dus normaal bij mijn klachten - ik ben niet gek." Het kan ook helpen om je gevoel en symptomen beter te omschrijven aan naasten en zorgverleners.
Wil je met parameters gaan werken? Bekijk dan eens het handige Ebook van Laura Wiggers op de pagina van de MECVS vereniging:
Ebook smartwacht pacing
Parameters en adrenaline
Sommige mensen vinden het fijn om te varen op bijvoorbeeld een registratie app, hartslag, ademhaling of HRV. Anderen worden daar juist onrustig van. Het is dus even zoeken wat voor jou goed werkt. Het kan ook helpen om tijdelijk je parameters te registeren én goed te leren voelen, zodat je leert ze met elkaar te verbinden.
Let ook op nep-energie door adrenaline. Je voelt je opeens beter, doet meer dan je kunt, en krijgt daarna een terugslag. Het is een ultieme poging van je lichaam om je op de been te houden, maar je raakt juist verder uitgeput. Het is goed om te ontdekken wanneer je je echt beter voelt en wanneer het misschien toch eerder een adrenaline-boost is.
Hulp bij pacen
Pacen is makkelijker in theorie dan in de praktijk. Twijfel je of je het goed doet, of voel je je grens amper? Of merk je dat je juist te veel gefocust bent op de signalen? Zoek hulp, bijvoorbeeld van een ergotherapeut, oefentherapeut, lichaamsgericht therapeut of haptonoom. Bij het werken met parameters kunnen een fysio of sportarts meedenken. Zoek vooral mensen die jouw klachten, je aandoening en je grenzen serieus nemen en die informatie van jou aan willen nemen als specifieke kennis ontbreekt.
En oefen zelf ook: bij aandrang, misselijkheid, vermoeidheid, boosheid— wat voel je, wat heb je nodig? Er zijn bodyscans en oefeningen die je kunnen helpen om beter in contact te komen met je lichaam. Je kunt ook aan mensen in je direct omgeving vragen of zij dingen bij je herkennen en jou kunnen helpen om je grenzen te bewaken.
Neem jezelf en je lijf serieus, ook of juist als andere mensen dat niet doen.
Deze lijst van signalen is onderdeel van het Persoonlijk Pacing Plan van Begrepen Klachten. Het plan is vooralsnog niet als geheel verkrijgbaar, omdat dit plan is geschreven vanuit begeleiding door een zorgverlener.
- Welke signalen herken jij? Wanneer is jouw grens bereikt? Wat zijn voor jou oranje signalen of signalen dat je al in het rood zit?
- Probeer eerst deze vraag zelf te beantwoorden
- Kijk dan in de lijst welke signalen je herkent
- Je kunt signalen gebruiken voor een momentopname, of over een wat langere tijd
- Bekijk de lijst nog eens, na bijv 6 weken
- Zoek evt hulp bij signaleren en pacen
Hieronder vind je afbeeldingen met alle signalen, zoals ook weergegeven op social media. Wil je een printbare lijst, die kun je hier een eenvoudige downloaden:
Reactie plaatsen
Reacties